Nëntë vite pas shpalljes së moratoriumit të pyjeve në Shqipëri, synimi për të ndalur shkatërrimin e pasurisë së gjelbër dhe për ta rikuperuar atë duket ende i paarrirë. Shifrat nga INSTAT sugjerojnë se sipërfaqja pyjore, në letër, është rritur nga viti 2010 deri më 2024. Megjithatë, realiteti në terren tregon një histori tjetër: volumi i pemëve, pra masa drurore që përfaqëson gjendjen reale të pyllit, ka rënë ndjeshëm.
Arsyet pas këtij paradoksi janë të shumta. Prerjet e paligjshme vijojnë të jenë të përhapura, ndonëse janë të ndaluara me ligj që prej vitit 2016. Pyjet, veçanërisht ato të zonave më të thella malore, pushtohen nga interesat ekonomike të individëve apo grupeve që përfitojnë nga mungesa e kontrollit institucional.
Zjarret përbëjnë një tjetër plagë të madhe. Temperaturat gjithnjë e më të larta dhe mungesa e menaxhimit të qëndrueshëm të pyjeve i bëjnë zonat të brishta ndaj flakëve. Ndërkohë, mbetjet dhe ndotjet që vijnë nga minierat, shpesh të braktisura apo të menaxhuara në mënyrë jo të sigurt, kontribuojnë në ndotjen e tokës dhe zhdukjen e habitatit natyror.
Harresa institucionale është ndoshta më e rrezikshmja. Mungesa e monitorimit të vazhdueshëm, mekanizmave ndëshkues dhe bashkëpunimit ndërinstitucional ka bërë që shumë shkelje të mbeten pa u ndëshkuar ose të mbulohen në errësirën e mungesës së transparencës.
Shpëtimi i pyjeve shqiptare nuk mund të vijë vetëm përmes ndalimit me ligj të prerjeve. Kërkohet angazhim i vazhdueshëm, bashkëpunim mes institucioneve, edukim publik dhe investime në ruajtjen dhe ripyllëzimin e qëndrueshëm. Gjeneratat që vijnë meritojnë pyje të shëndetshme, jo vetëm në letër, por edhe në çdo shteg natyror të Shqipërisë.
