Në prag të zgjedhjeve të 11 majit, një prej pyetjeve më të shtruara është: sa vota duhen realisht për të fituar një mandat deputeti në Kuvendin e Shqipërisë? Teorikisht, Shqipëria ka një trupë elektorale prej rreth 3.7 milionë votuesish, të listuar në regjistrin zgjedhor. Megjithatë, realiteti është më kompleks. Një pjesë e madhe e këtij elektorati ndodhet jashtë vendit, në emigracion, dhe pjesëmarrja e tyre në votim është e kufizuar ose inekzistente.
Në zgjedhjet parlamentare të vitit 2021, pjesëmarrja në votime ishte rreth 46.3%, që përkthehet në afro 1.66 milionë votues aktivë. Duke pasur parasysh që Kuvendi përbëhet nga 140 deputetë, shifra mesatare e votave për një mandat rezulton rreth 11,800. Kjo është një mesatare teorike dhe shpërndarja reale varet nga qarku, numri i mandateve që i korrespondojnë dhe sistemi proporcional rajonal që aplikohet në Shqipëri.
Për shembull, në qarqet me më pak popullsi si Gjirokastra apo Kukësi, pragu i nevojshëm për të fituar një mandat mund të jetë më i ulët, ndërsa në qarqet më të mëdha si Tirana apo Durrësi kërkohet një numër më i madh votash për çdo deputet. Kjo ndikohet edhe nga sistemi i zbatimit të formulës D’Hondt në ndarjen e mandateve.
Ndikim ka edhe mënyra si shpërndahen votat ndërmjet partive. Nëse konkurojnë shumë parti të vogla që nuk kalojnë pragun elektoral, shpërndarja e votave të tyre ndihmon indirekt partitë më të mëdha të fitojnë më tepër mandate me më pak vota.
Për këtë arsye, ndërgjegjësimi i elektoratit mbi peshën reale të votës është i rëndësishëm për një përfaqësim më të drejtë dhe efektiv në Kuvend.
