Monumentet e kulturës në Gjirokastër përballen me një nga sfidat më serioze të viteve të fundit: problemet e pronësisë. Ky qytet, i njohur për arkitekturën e tij të veçantë osmane dhe për rolin historik në trashëgiminë kombëtare, po humbet gradualisht shumë prej vlerave të tij muzeale.
Në mungesë të qartësimit ligjor për pronësinë, një numër godinash të listuara si Monumente Kulture po degradohen ose kalojnë në duar private pa proces të kontrolluar restaurimi. Shumë ndërtesa historike janë lënë në mëshirë të kohës, duke humbur elementet autentikë dhe duke u kthyer në objekte të rrezikshme për banorët dhe vizitorët.
Në këtë kuadër, autoritetet kanë nisur ndërhyrje emergjente, veçanërisht në objekte me rëndësi të veçantë kulturore. Ndër to është edhe banesa e Angonatëve, një kompleks arkitektonik me mbrojtje të veçantë, që aktualisht ndodhet në proces restaurimi. Pavarësisht interesit të institucioneve lokale dhe partnerëve ndërkombëtarë, mungesa e dokumentacionit të qartë të pronësisë mbetet një pengesë serioze.
Një studim i fundit nga Instituti i Monumenteve të Kulturës përmend se mbi 60% e monumenteve në qarkun e Gjirokastrës kanë status juridik të paqartë. Për pasojë, restaurimet pezullohen ose nuk nisin fare, duke lënë trashëgiminë kulturore të qytetit në mëshirën e fatit.
Për të garantuar mbrojtjen afatgjatë të këtyre ndërtesave, ekspertët këshillojnë përmirësimin e kornizës ligjore dhe krijimin e një bashkëpunimi më të ngushtë ndërmjet institucioneve shtetërore dhe komunitetit lokal. Vetëm në këtë mënyrë Gjirokastra do të mund të ruajë identitetin e saj unik dhe të zhvillojë më tej turizmin kulturor në mënyrë të qëndrueshme.
