Nga Ilir Kalemaj
Përpara se të diskutojmë për integrimin evropian si proces formal dhe politik, duhet të shtrojmë pyetjen: a ekziston një evropianizëm kulturor dhe vleror? Evropianizmi, në këtë kontekst, është përqafimi i një sistemi vlerash që nënkupton demokraci funksionale, të drejtat e njeriut, shtetin ligjor dhe respektin për pluralizmin. Këto janë parime që shkojnë përtej kufijve institucionale të Bashkimit Evropian dhe përmbajnë thelbin e asaj që quhet identitet evropian.
Ndërtimi i një kulture evropiane, që paraprin integrimin formal, është thelbësor për shoqëritë që aspirojnë anëtarësimin. Nëse vendet nuk përvetësojnë në mënyrë autentike vlerat e sipërpërmendura, procesi i integrimit mbetet një formalitet burokratik, larg përmbajtjes së vërtetë. Pikërisht këtu qëndron sfida më e madhe për shoqëritë e Ballkanit Perëndimor, ku shpeshherë ndërmarrjet për reforma janë të sforcuara dhe të nxitura nga jashtë, jo të lindura natyrshëm nga brenda shoqërisë.
Evropianizmi duhet të fillojë në mendësi dhe sjellje, duke u reflektuar në sistemet arsimore, në media të lira, në përfshirjen e qytetarëve në proceset vendimmarrëse. Për shembull, përvetësimi i kulturës së debatit publik dhe pranimit të diversitetit nuk është rrjedhojë e një akti politik, por e një shoqërie që ka zgjedhur të bashkëjetojë me të ndryshmin.
Megjithëse integrimi evropian mbetet një synim strategjik për shumë vende, ai duhet parë si rrjedhojë e evropianizmit të brendshëm dhe jo si qëllim i vetëm. Vetëm në këtë mënyrë ndërtimi i të ardhmes në kuadër të një Evrope të bashkuar do të jetë i qëndrueshëm dhe gjithëpërfshirës. Kësisoj, evropianizmi i përvetësuar dhe i praktikuar është themeli i integrimit të suksesshëm.
