Shqipëria ka përjetuar tri valë të mëdha emigracioni që nga rënia e diktaturës në fillim të viteve ’90, duke u kthyer në një nga vendet me përqindjen më të lartë të qytetarëve të larguar në raport me popullsinë. Sot, më shumë se një e treta e shqiptarëve jetojnë jashtë atdheut, një fenomen që përbën rekord në shkallë globale.
Në fillimet e tranzicionit demokratik, vendi përballej me një kolaps ekonomik, mungesë të hapësirave për punësim dhe infrastrukturë të amortizuar. Në kushtet e pasigurisë dhe mungesës së perspektivës, shumë shqiptarë panë emigracionin si të vetmen rrugë shpëtimi. Këto valë nuk ishin vetëm dëshmi e krizave të brendshme, por edhe një reagim i shoqërisë ndaj mungesës së reformave të thella dhe zhvillimit të qëndrueshëm.
Tridhjetë vite më pas, historia përsëritet. Të rinjtë shqiptarë, përballë mungesës së mundësive reale për arsim cilësor, punësim dinjitoz dhe stabilitet sosial, zgjedhin sërish mërgimin. Raportet ndërkombëtare, përfshirë ato të OKB-së dhe Bankës Botërore, konfirmojnë se Shqipëria vazhdon të jetë një nga vendet me nivelin më të lartë të emigracionit krahasuar me popullsinë rezidente.
Ky realitet ka pasoja të thella demografike dhe ekonomike: tkurrja e popullsisë aktive, plakja e shpejtë e shoqërisë dhe mungesa e fuqisë punëtore në sektorë kyç. Ndërkohë, remitancat mbeten burim thelbësor për ekonominë, por nuk mjaftojnë për të kompensuar humbjen e kapitalit njerëzor.
Për të ndalur këtë cikël, Shqipëria ka nevojë për një vizion afatgjatë që investon në arsimin, teknologjinë dhe një klimë politike të qëndrueshme që krijon shpresë brenda vendit, jo larg tij. Emigracioni s’duhet të jetë më shpresa e vetme.
