Një godinë që për dekada mishëroi fshehtësinë dhe frikën, vila numër 31 në zemër të ish-Bllokut të Tiranës, ka hapur për herë të parë dyert për publikun, duke u shndërruar nga ish-rezidenca e diktatorit Enver Hoxha në një hapësirë të re arti dhe reflektimi. Ky transformim i thellë vjen si pjesë e projektit “Azili i Kujtesës së Heshtur”, një nismë që synon të rivlerësojë selitë e pushtetit totalitar si vende të kujtesës kolektive – jo më vetëm si relike të një regjimi të kaluar, por si platforma për mendim dhe liri artistike.
Çelja zyrtare u shoqërua me një performancë simbolike: rituali pagan i Arapëve të Polenës, me maskat e tyre totemike, ia zëri heshtjes së ngulitur në muret e vilës. Një akt që solli bashkimin e mitologjisë popullore me një hapësirë të dikurshme të izolimit dhe autoritetit absolut. Prania e maskave, në njëfarë mënyre, sfidoi makthin e kontrollit të së kaluarës, duke e zëvendësuar atë me një dritare ndaj identitetit të shumëfishtë shqiptar.
Megjithatë, pavarësisht kuriozitetit të madh të publikut dhe artistëve të pranishëm, mungesa e një komunikimi të qartë nga autoritetet mbi statusin e vilës si trashëgimi e banorëve që e kanë jetuar atë, ka ngritur pikëpyetje të rëndësishme lidhur me përgjegjësinë e trajtimit të një vendi me ngarkesë të thellë historike. Kthimi i “fronit” të diktaturës në një arenë të shprehjes së lirë është një hap i guximshëm, që kërkon kujdes, ndjeshmëri dhe transparencë për të qenë më shumë se një akt simbolik – për të qenë një transformim i vërtetë i kujtesës sonë kolektive.
